બેરીયમ શું છે, બેરીયમ શા માટે વપરાય છે અને તેનું પરીક્ષણ કેવી રીતે કરવું?

રસાયણશાસ્ત્રની જાદુઈ દુનિયામાં,બેરિયમતેના અનન્ય વશીકરણ અને વિશાળ એપ્લિકેશન સાથે હંમેશા વૈજ્ઞાનિકોનું ધ્યાન આકર્ષિત કરે છે. જો કે આ ચાંદી-સફેદ ધાતુનું તત્વ સોના કે ચાંદી જેટલું ચમકદાર નથી, તે ઘણા ક્ષેત્રોમાં અનિવાર્ય ભૂમિકા ભજવે છે. વૈજ્ઞાનિક સંશોધન પ્રયોગશાળાઓમાં ચોકસાઇના સાધનોથી લઈને ઔદ્યોગિક ઉત્પાદનમાં મુખ્ય કાચા માલસામાનથી લઈને તબીબી ક્ષેત્રે ડાયગ્નોસ્ટિક રીએજન્ટ્સ સુધી, બેરિયમે તેના અનન્ય ગુણધર્મો અને કાર્યો સાથે રસાયણશાસ્ત્રની દંતકથા લખી છે.

1602 ની શરૂઆતમાં, ઇટાલિયન શહેર પોરામાં જૂતા બનાવનાર કેસિયો લૌરોએ એક પ્રયોગમાં જ્વલનશીલ પદાર્થ સાથે બેરીયમ સલ્ફેટ ધરાવતી બેરાઇટને શેકી અને તે જાણીને આશ્ચર્ય થયું કે તે અંધારામાં ચમકી શકે છે. આ શોધે તે સમયે વિદ્વાનોમાં ભારે રસ જગાડ્યો હતો અને આ પથ્થરને પોર્રા સ્ટોન નામ આપવામાં આવ્યું હતું અને તે યુરોપિયન રસાયણશાસ્ત્રીઓના સંશોધનનું કેન્દ્ર બન્યું હતું.
જો કે, તે સ્વીડિશ રસાયણશાસ્ત્રી શૈલે હતા જેમણે સાચી પુષ્ટિ કરી હતી કે બેરિયમ એક નવું તત્વ છે. તેમણે 1774 માં બેરિયમ ઓક્સાઇડની શોધ કરી અને તેને "બેરીટા" (ભારે પૃથ્વી) તરીકે ઓળખાવ્યું. તેમણે આ પદાર્થનો ઊંડાણપૂર્વક અભ્યાસ કર્યો અને માન્યું કે તે સલ્ફ્યુરિક એસિડ સાથે મળીને નવી પૃથ્વી (ઓક્સાઈડ)થી બનેલું છે. બે વર્ષ પછી, તેણે આ નવી માટીના નાઈટ્રેટને સફળતાપૂર્વક ગરમ કરી અને શુદ્ધ ઓક્સાઇડ મેળવ્યું.

જો કે, શેલીએ બેરિયમના ઓક્સાઇડની શોધ કરી હોવા છતાં, 1808 સુધી બ્રિટીશ રસાયણશાસ્ત્રી ડેવીએ બેરાઇટમાંથી બનેલા ઇલેક્ટ્રોલાઇટનું ઇલેક્ટ્રોલાઈઝિંગ કરીને સફળતાપૂર્વક બેરિયમ ધાતુનું ઉત્પાદન કર્યું હતું. આ શોધે ધાતુના તત્વ તરીકે બેરિયમની સત્તાવાર પુષ્ટિને ચિહ્નિત કરી, અને વિવિધ ક્ષેત્રોમાં બેરિયમના ઉપયોગની સફર પણ ખોલી.

ત્યારથી, મનુષ્યે બેરિયમ વિશેની તેમની સમજણને સતત ઊંડી બનાવી છે. વૈજ્ઞાનિકોએ કુદરતના રહસ્યોની શોધ કરી છે અને બેરિયમના ગુણધર્મો અને વર્તનનો અભ્યાસ કરીને વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીની પ્રગતિને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. વૈજ્ઞાનિક સંશોધન, ઉદ્યોગ અને તબીબી ક્ષેત્રોમાં પણ બેરિયમનો ઉપયોગ વધુને વધુ વ્યાપક બન્યો છે, જે માનવ જીવનમાં સગવડ અને આરામ લાવે છે. બેરિયમનું આકર્ષણ માત્ર તેની વ્યવહારિકતામાં જ નથી, પણ તેની પાછળના વૈજ્ઞાનિક રહસ્યમાં પણ છે. વૈજ્ઞાનિકોએ સતત પ્રકૃતિના રહસ્યોની શોધ કરી છે અને બેરિયમના ગુણધર્મો અને વર્તનનો અભ્યાસ કરીને વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીની પ્રગતિને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. તે જ સમયે, બેરિયમ પણ શાંતિથી આપણા રોજિંદા જીવનમાં ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે, જે આપણા જીવનમાં સગવડ અને આરામ લાવે છે.

ચાલો બેરિયમની શોધખોળની આ જાદુઈ સફર શરૂ કરીએ, તેનો રહસ્યમય પડદો ઉઘાડીએ અને તેના અનન્ય વશીકરણની પ્રશંસા કરીએ. નીચેના લેખમાં, અમે બેરિયમના ગુણધર્મો અને ઉપયોગો તેમજ વૈજ્ઞાનિક સંશોધન, ઉદ્યોગ અને દવામાં તેની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકાનો વ્યાપકપણે પરિચય કરીશું. હું માનું છું કે આ લેખ વાંચીને, તમને બેરિયમ વિશે ઊંડી સમજ અને જ્ઞાન હશે.

1. બેરિયમના એપ્લિકેશન ક્ષેત્રો
બેરિયમ એક સામાન્ય રાસાયણિક તત્વ છે. તે એક ચાંદી-સફેદ ધાતુ છે જે પ્રકૃતિમાં વિવિધ ખનિજોના સ્વરૂપમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે. નીચે બેરિયમના કેટલાક દૈનિક ઉપયોગો છે

બર્નિંગ અને લ્યુમિનેસેન્સ: બેરિયમ એ અત્યંત પ્રતિક્રિયાશીલ ધાતુ છે જે એમોનિયા અથવા ઓક્સિજનના સંપર્કમાં આવે ત્યારે તેજસ્વી જ્યોત ઉત્પન્ન કરે છે. આનાથી ફટાકડાના ઉત્પાદન, જ્વાળાઓ અને ફોસ્ફર ઉત્પાદન જેવા ઉદ્યોગોમાં બેરિયમનો વ્યાપકપણે ઉપયોગ થાય છે.

તબીબી ઉદ્યોગ: બેરિયમ સંયોજનો તબીબી ઉદ્યોગમાં પણ વ્યાપકપણે ઉપયોગમાં લેવાય છે. બેરિયમ ભોજન (જેમ કે બેરિયમ ગોળીઓ)નો ઉપયોગ જઠરાંત્રિય એક્સ-રે પરીક્ષાઓમાં ડોકટરોને પાચન તંત્રની કામગીરીનું નિરીક્ષણ કરવામાં મદદ કરવા માટે થાય છે. થાઇરોઇડ રોગની સારવાર માટે કિરણોત્સર્ગી આયોડિન જેવી કેટલીક કિરણોત્સર્ગી ઉપચારોમાં પણ બેરિયમ સંયોજનોનો ઉપયોગ થાય છે.

ગ્લાસ અને સિરામિક્સ: બેરિયમ સંયોજનો તેમના સારા ગલનબિંદુ અને કાટ પ્રતિકારને કારણે કાચ અને સિરામિક ઉત્પાદનમાં વારંવાર ઉપયોગમાં લેવાય છે. બેરિયમ સંયોજનો સિરામિક્સની કઠિનતા અને મજબૂતાઈને વધારી શકે છે અને સિરામિક્સના કેટલાક વિશિષ્ટ ગુણધર્મો પ્રદાન કરી શકે છે, જેમ કે ઇલેક્ટ્રિકલ ઇન્સ્યુલેશન અને ઉચ્ચ રીફ્રેક્ટિવ ઇન્ડેક્સ.

મેટલ એલોય્સ: બેરિયમ અન્ય ધાતુ તત્વો સાથે એલોય બનાવી શકે છે, અને આ એલોય્સમાં કેટલાક અનન્ય ગુણધર્મો છે. ઉદાહરણ તરીકે, બેરિયમ એલોય એલ્યુમિનિયમ અને મેગ્નેશિયમ એલોયના ગલનબિંદુને વધારી શકે છે, જે તેમને પ્રક્રિયા અને કાસ્ટ કરવા માટે સરળ બનાવે છે. વધુમાં, ચુંબકીય ગુણધર્મો ધરાવતા બેરિયમ એલોયનો ઉપયોગ બેટરી પ્લેટ અને ચુંબકીય સામગ્રી બનાવવા માટે પણ થાય છે.

બેરિયમ એ રાસાયણિક પ્રતીક બા અને અણુ ક્રમાંક 56 સાથેનું રાસાયણિક તત્વ છે. બેરિયમ એ આલ્કલાઇન પૃથ્વી ધાતુ છે જે સામયિક કોષ્ટકના જૂથ 6 માં છે, મુખ્ય જૂથ તત્વો છે.

2. બેરિયમના ભૌતિક ગુણધર્મો
બેરિયમ (બા)એક આલ્કલાઇન પૃથ્વી ધાતુ તત્વ છે. 1. દેખાવ: બેરિયમ એ નરમ, ચાંદી-સફેદ ધાતુ છે જે કાપવામાં આવે ત્યારે એક વિશિષ્ટ ધાતુની ચમક ધરાવે છે.
2. ઘનતા: બેરિયમમાં આશરે 3.5 g/cm³ ની પ્રમાણમાં ઊંચી ઘનતા છે. તે પૃથ્વી પરની સૌથી ગીચ ધાતુઓમાંની એક છે.
3. ગલન અને ઉત્કલન બિંદુ: બેરિયમનું ગલનબિંદુ લગભગ 727°C છે અને ઉત્કલન બિંદુ લગભગ 1897°C છે.
4. કઠિનતા: બેરિયમ એ 20 ડિગ્રી સેલ્સિયસ પર લગભગ 1.25 ની મોહસ કઠિનતા સાથે પ્રમાણમાં નરમ ધાતુ છે.
5. વાહકતા: બેરિયમ એ ઉચ્ચ વિદ્યુત વાહકતા સાથે વીજળીનું સારું વાહક છે.
6. નમ્રતા: બેરિયમ એ નરમ ધાતુ હોવા છતાં, તે ચોક્કસ અંશે નરમતા ધરાવે છે અને તેને પાતળા શીટ્સ અથવા વાયરમાં પ્રક્રિયા કરી શકાય છે.
7. રાસાયણિક પ્રવૃત્તિ: બેરિયમ ઓરડાના તાપમાને મોટાભાગની બિનધાતુઓ અને ઘણી ધાતુઓ સાથે મજબૂત પ્રતિક્રિયા આપતું નથી, પરંતુ તે ઊંચા તાપમાને અને હવામાં ઓક્સાઇડ બનાવે છે. તે ઘણા બિનધાતુ તત્વો સાથે સંયોજનો બનાવી શકે છે, જેમ કે ઓક્સાઇડ, સલ્ફાઇડ વગેરે.
8. અસ્તિત્વના સ્વરૂપો: પૃથ્વીના પોપડામાં બેરિયમ ધરાવતા ખનિજો, જેમ કે બેરાઇટ (બેરિયમ સલ્ફેટ), વગેરે. બેરિયમ પ્રકૃતિમાં હાઇડ્રેટ, ઓક્સાઇડ, કાર્બોનેટ વગેરેના સ્વરૂપમાં પણ અસ્તિત્વ ધરાવે છે.
9. કિરણોત્સર્ગીતા: બેરિયમમાં વિવિધ પ્રકારના કિરણોત્સર્ગી આઇસોટોપ છે, જેમાંથી બેરિયમ-133 એ સામાન્ય કિરણોત્સર્ગી આઇસોટોપ છે જેનો ઉપયોગ મેડિકલ ઇમેજિંગ અને ન્યુક્લિયર મેડિસિન એપ્લિકેશનમાં થાય છે.
10. એપ્લિકેશન: બેરિયમ સંયોજનોનો વ્યાપકપણે ઉદ્યોગમાં ઉપયોગ થાય છે, જેમ કે કાચ, રબર, રાસાયણિક ઉદ્યોગ ઉત્પ્રેરક, ઇલેક્ટ્રોન ટ્યુબ, વગેરે. તેના સલ્ફેટનો ઉપયોગ ઘણીવાર તબીબી પરીક્ષાઓમાં કોન્ટ્રાસ્ટ એજન્ટ તરીકે થાય છે. બેરિયમ એક મહત્વપૂર્ણ ધાતુ તત્વ છે, અને તેના ગુણધર્મો ઘણા ક્ષેત્રોમાં તેનો વ્યાપક ઉપયોગ કરો.

3. બેરિયમના રાસાયણિક ગુણધર્મો

ધાતુના ગુણધર્મો: બેરિયમ ચાંદી-સફેદ દેખાવ અને સારી વિદ્યુત વાહકતા સાથેનું ધાતુનું ઘન છે.

ઘનતા અને ગલનબિંદુ: બેરિયમ એ 3.51 g/cm3 ની ઘનતા સાથે પ્રમાણમાં ગાઢ તત્વ છે. બેરિયમમાં લગભગ 727 ડિગ્રી સેલ્સિયસ (1341 ડિગ્રી ફેરનહીટ) નીચું ગલનબિંદુ છે.

પ્રતિક્રિયાશીલતા: બેરિયમ મોટાભાગના બિન-ધાતુ તત્વો સાથે ઝડપથી પ્રતિક્રિયા આપે છે, ખાસ કરીને હેલોજન (જેમ કે ક્લોરિન અને બ્રોમિન) સાથે, અનુરૂપ બેરિયમ સંયોજનો ઉત્પન્ન કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, બેરિયમ ક્લોરિન સાથે પ્રતિક્રિયા કરીને બેરિયમ ક્લોરાઇડ ઉત્પન્ન કરે છે.

ઓક્સિડાઇઝિબિલિટી: બેરિયમને બેરિયમ ઓક્સાઇડ બનાવવા માટે ઓક્સિડાઇઝ કરી શકાય છે. બેરિયમ ઓક્સાઇડનો ઉપયોગ ધાતુના ગંધ અને કાચ બનાવવા જેવા ઉદ્યોગોમાં વ્યાપકપણે થાય છે. ઉચ્ચ પ્રવૃત્તિ: બેરિયમમાં ઉચ્ચ રાસાયણિક પ્રવૃત્તિ હોય છે અને તે હાઇડ્રોજનને મુક્ત કરવા અને બેરિયમ હાઇડ્રોક્સાઇડ ઉત્પન્ન કરવા માટે પાણી સાથે સરળતાથી પ્રતિક્રિયા આપે છે.

4. બેરિયમના જૈવિક ગુણધર્મો

ની ભૂમિકા અને જૈવિક ગુણધર્મોબેરિયમસજીવોમાં સંપૂર્ણપણે સમજી શકાયું નથી, પરંતુ તે જાણીતું છે કે બેરિયમ સજીવો માટે ચોક્કસ ઝેરી છે.

સેવનનો માર્ગ: લોકો મુખ્યત્વે ખોરાક અને પીવાના પાણી દ્વારા બેરિયમનું સેવન કરે છે. કેટલાક ખાદ્યપદાર્થોમાં અનાજ, માંસ અને ડેરી ઉત્પાદનો જેવા બેરિયમની ટ્રેસ માત્રા હોઈ શકે છે. વધુમાં, ભૂગર્ભજળમાં ક્યારેક બેરિયમની વધુ સાંદ્રતા હોય છે.

જૈવિક શોષણ અને ચયાપચય: બેરિયમ સજીવો દ્વારા શોષી શકાય છે અને રક્ત પરિભ્રમણ દ્વારા શરીરમાં વિતરિત કરી શકાય છે. બેરિયમ મુખ્યત્વે કિડની અને હાડકાંમાં એકઠું થાય છે, ખાસ કરીને હાડકામાં વધુ સાંદ્રતામાં.
જૈવિક કાર્ય: બેરિયમ હજુ સુધી સજીવોમાં કોઈપણ આવશ્યક શારીરિક કાર્યો ધરાવતું હોવાનું જાણવા મળ્યું નથી. તેથી, બેરિયમનું જૈવિક કાર્ય વિવાદાસ્પદ રહે છે.

5. બેરિયમના જૈવિક ગુણધર્મો

ઝેરીતા: બેરિયમ આયનો અથવા બેરિયમ સંયોજનોની ઉચ્ચ સાંદ્રતા માનવ શરીર માટે ઝેરી છે. બેરિયમનું વધુ પડતું સેવન તીવ્ર ઝેરના લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે, જેમાં ઉલટી, ઝાડા, સ્નાયુની નબળાઈ, એરિથમિયા વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. ગંભીર ઝેરથી ચેતાતંત્રને નુકસાન, કિડનીને નુકસાન અને હૃદયની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
હાડકાનું સંચય: બેરિયમ માનવ શરીરમાં, ખાસ કરીને વૃદ્ધોમાં હાડકામાં એકઠા થઈ શકે છે. બેરિયમની ઊંચી સાંદ્રતાના લાંબા ગાળાના સંપર્કમાં ઓસ્ટીયોપોરોસીસ જેવા હાડકાના રોગો થઈ શકે છે.
કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર અસરો: બેરિયમ, સોડિયમની જેમ, આયન સંતુલન અને વિદ્યુત પ્રવૃત્તિમાં દખલ કરી શકે છે, હૃદયના કાર્યને અસર કરે છે. બેરિયમના વધુ પડતા સેવનથી હૃદયની અસાધારણ લય થઈ શકે છે અને હાર્ટ એટેકનું જોખમ વધી શકે છે.
કાર્સિનોજેનિસિટી: બેરિયમની કાર્સિનોજેનિસિટી વિશે હજુ પણ વિવાદ છે, તેમ છતાં કેટલાક અભ્યાસોએ દર્શાવ્યું છે કે બેરિયમની ઊંચી સાંદ્રતાના લાંબા ગાળાના સંપર્કમાં અમુક કેન્સરનું જોખમ વધી શકે છે, જેમ કે પેટનું કેન્સર અને અન્નનળીનું કેન્સર. બેરિયમની ઝેરીતા અને સંભવિત જોખમને લીધે, લોકોએ વધુ પડતા સેવન અથવા બેરિયમના ઉચ્ચ સાંદ્રતાના લાંબા ગાળાના સંપર્કને ટાળવા માટે સાવચેત રહેવું જોઈએ. માનવ સ્વાસ્થ્યને સુરક્ષિત રાખવા માટે પીવાના પાણી અને ખોરાકમાં બેરિયમની સાંદ્રતાનું નિરીક્ષણ અને નિયંત્રણ કરવું જોઈએ. જો તમને ઝેરની શંકા હોય અથવા સંબંધિત લક્ષણો હોય, તો કૃપા કરીને તાત્કાલિક તબીબી ધ્યાન લો.

6. કુદરતમાં બેરિયમ
બેરિયમ મિનરલ્સ: બેરિયમ પૃથ્વીના પોપડામાં ખનિજોના રૂપમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે. કેટલાક સામાન્ય બેરિયમ ખનિજોમાં બેરાઈટ અને વિથરાઈટનો સમાવેશ થાય છે. આ અયસ્ક ઘણીવાર અન્ય ખનિજો સાથે થાય છે, જેમ કે સીસું, જસત અને ચાંદી.
ભૂગર્ભજળ અને ખડકોમાં ઓગળેલું: બેરિયમ ભૂગર્ભજળ અને ખડકોમાં ઓગળેલી સ્થિતિમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે. ભૂગર્ભજળમાં ઓગળેલા બેરિયમની ટ્રેસ માત્રા હોય છે, અને તેની સાંદ્રતા ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય પરિસ્થિતિઓ અને પાણીના શરીરના રાસાયણિક ગુણધર્મો પર આધારિત છે. બેરિયમ ક્ષાર: બેરિયમ વિવિધ ક્ષાર બનાવી શકે છે, જેમ કે બેરિયમ ક્લોરાઇડ, બેરિયમ નાઈટ્રેટ અને બેરિયમ કાર્બોનેટ. આ સંયોજનો કુદરતી ખનિજો તરીકે પ્રકૃતિમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે.
જમીનમાં સામગ્રી:બેરિયમવિવિધ સ્વરૂપોમાં જમીનમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે, જેમાંથી કેટલાક કુદરતી ખનિજ કણો અથવા ખડકોના વિસર્જનથી આવે છે. જમીનમાં બેરિયમનું પ્રમાણ સામાન્ય રીતે ઓછું હોય છે, પરંતુ અમુક ચોક્કસ વિસ્તારોમાં બેરિયમની ઊંચી સાંદ્રતા હોઈ શકે છે.
એ નોંધવું જોઈએ કે વિવિધ ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય વાતાવરણ અને પ્રદેશોમાં બેરિયમનું સ્વરૂપ અને સામગ્રી અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી બેરિયમની ચર્ચા કરતી વખતે ચોક્કસ ભૌગોલિક અને ભૌગોલિક પરિસ્થિતિઓને ધ્યાનમાં લેવાની જરૂર છે.

7. બેરિયમ ખાણકામ અને ઉત્પાદન
બેરિયમની ખાણકામ અને તૈયારી પ્રક્રિયામાં સામાન્ય રીતે નીચેના પગલાંઓનો સમાવેશ થાય છે:
1. બેરિયમ ઓરનું ખાણકામ: બેરિયમ ઓરનું મુખ્ય ખનિજ બેરાઈટ છે, જેને બેરિયમ સલ્ફેટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે સામાન્ય રીતે પૃથ્વીના પોપડામાં જોવા મળે છે અને પૃથ્વી પરના ખડકો અને ખનિજ થાપણોમાં વ્યાપકપણે વિતરિત થાય છે. ખાણકામમાં સામાન્ય રીતે બેરિયમ સલ્ફેટ ધરાવતા અયસ્ક મેળવવા માટે અયસ્કનું બ્લાસ્ટિંગ, માઇનિંગ, ક્રશિંગ અને ગ્રેડિંગ જેવી પ્રક્રિયાઓનો સમાવેશ થાય છે.
2. કોન્સન્ટ્રેટની તૈયારી: બેરિયમ ઓરમાંથી બેરિયમ કાઢવા માટે અયસ્કની કોન્સન્ટ્રેટ ટ્રીટમેન્ટની જરૂર પડે છે. કોન્સન્ટ્રેટ તૈયારીમાં સામાન્ય રીતે હાથની પસંદગી અને અશુદ્ધિઓને દૂર કરવા અને 96% બેરિયમ સલ્ફેટથી વધુ ધરાવતું અયસ્ક મેળવવા માટે ફ્લોટેશન પગલાંનો સમાવેશ થાય છે.
3. બેરિયમ સલ્ફેટની તૈયારી: આખરે બેરિયમ સલ્ફેટ (BaSO4) મેળવવા માટે કોન્સન્ટ્રેટને આયર્ન અને સિલિકોન દૂર કરવા જેવા પગલાંને આધિન કરવામાં આવે છે.
4. બેરિયમ સલ્ફાઇડની તૈયારી: બેરિયમ સલ્ફેટમાંથી બેરિયમ તૈયાર કરવા માટે, બેરિયમ સલ્ફેટને બેરિયમ સલ્ફાઇડમાં રૂપાંતરિત કરવાની જરૂર છે, જેને કાળી રાખ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. બેરિયમ સલ્ફેટ ઓર પાવડર 20 થી ઓછા મેશના કણના કદ સાથે સામાન્ય રીતે 4:1 ના વજનના ગુણોત્તરમાં કોલસો અથવા પેટ્રોલિયમ કોક પાવડર સાથે મિશ્રિત થાય છે. મિશ્રણને 1100℃ તાપમાને રિવર્બરેટરી ફર્નેસમાં શેકવામાં આવે છે, અને બેરિયમ સલ્ફેટ બેરિયમ સલ્ફાઇડમાં ઘટાડી દેવામાં આવે છે.
5. બેરિયમ સલ્ફાઇડ ઓગળવું: બેરિયમ સલ્ફેટનું બેરિયમ સલ્ફાઇડ સોલ્યુશન ગરમ પાણીના લીચિંગ દ્વારા મેળવી શકાય છે.
6. બેરિયમ ઓક્સાઇડની તૈયારી: બેરિયમ સલ્ફાઇડને બેરિયમ ઓક્સાઇડમાં રૂપાંતરિત કરવા માટે, સામાન્ય રીતે બેરિયમ સલ્ફાઇડના દ્રાવણમાં સોડિયમ કાર્બોનેટ અથવા કાર્બન ડાયોક્સાઇડ ઉમેરવામાં આવે છે. બેરિયમ કાર્બોનેટ અને કાર્બન પાવડરને મિશ્રિત કર્યા પછી, 800 ℃ ઉપર કેલ્સિનેશન બેરિયમ ઓક્સાઇડ ઉત્પન્ન કરી શકે છે.
7. ઠંડક અને પ્રક્રિયા: એ નોંધવું જોઈએ કે બેરિયમ ઓક્સાઇડ 500-700℃ પર બેરિયમ પેરોક્સાઇડ બનાવવા માટે ઓક્સિડાઇઝ થાય છે, અને બેરિયમ પેરોક્સાઇડ 700-800℃ પર બેરિયમ ઓક્સાઇડ બનાવવા માટે વિઘટિત થઈ શકે છે. બેરિયમ પેરોક્સાઇડના ઉત્પાદનને ટાળવા માટે, કેલ્સાઈન્ડ ઉત્પાદનને નિષ્ક્રિય ગેસના રક્ષણ હેઠળ ઠંડુ અથવા શાંત કરવાની જરૂર છે.

ઉપરોક્ત બેરિયમ તત્વની સામાન્ય ખાણકામ અને તૈયારી પ્રક્રિયા છે. આ પ્રક્રિયાઓ ઔદ્યોગિક પ્રક્રિયા અને સાધનોના આધારે બદલાઈ શકે છે, પરંતુ એકંદર સિદ્ધાંતો સમાન રહે છે. બેરિયમ એ રાસાયણિક ઉદ્યોગ, દવા, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને અન્ય ક્ષેત્રો સહિત વિવિધ કાર્યક્રમોમાં વપરાતી મહત્વપૂર્ણ ઔદ્યોગિક ધાતુ છે.

8. બેરિયમ તત્વ માટે સામાન્ય શોધ પદ્ધતિઓ
બેરિયમએક સામાન્ય તત્વ છે જેનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે વિવિધ ઔદ્યોગિક અને વૈજ્ઞાનિક કાર્યક્રમોમાં થાય છે. વિશ્લેષણાત્મક રસાયણશાસ્ત્રમાં, બેરિયમ શોધવા માટેની પદ્ધતિઓમાં સામાન્ય રીતે ગુણાત્મક વિશ્લેષણ અને માત્રાત્મક વિશ્લેષણનો સમાવેશ થાય છે. નીચે બેરિયમ તત્વ માટે સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાતી શોધ પદ્ધતિઓનો વિગતવાર પરિચય છે:

1. ફ્લેમ એટોમિક એબ્સોર્પ્શન સ્પેક્ટ્રોમેટ્રી (FAAS): આ સામાન્ય રીતે વપરાતી જથ્થાત્મક વિશ્લેષણ પદ્ધતિ છે જે ઉચ્ચ સાંદ્રતાવાળા નમૂનાઓ માટે યોગ્ય છે. નમૂનાના દ્રાવણને જ્યોતમાં છાંટવામાં આવે છે, અને બેરિયમ અણુઓ ચોક્કસ તરંગલંબાઇના પ્રકાશને શોષી લે છે. શોષિત પ્રકાશની તીવ્રતા માપવામાં આવે છે અને તે બેરિયમની સાંદ્રતાના પ્રમાણસર છે.
2. ફ્લેમ એટોમિક એમિશન સ્પેક્ટ્રોમેટ્રી (FAES): આ પદ્ધતિ સેમ્પલ સોલ્યુશનને જ્યોતમાં છાંટીને બેરિયમને શોધી કાઢે છે, બેરિયમ પરમાણુઓને ચોક્કસ તરંગલંબાઇના પ્રકાશને બહાર કાઢવા માટે ઉત્તેજિત કરે છે. FAAS ની સરખામણીમાં, FAES નો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે બેરિયમની ઓછી સાંદ્રતા શોધવા માટે થાય છે.
3. એટોમિક ફ્લોરોસેન્સ સ્પેક્ટ્રોમેટ્રી (AAS): આ પદ્ધતિ FAAS જેવી જ છે, પરંતુ બેરિયમની હાજરી શોધવા માટે ફ્લોરોસેન્સ સ્પેક્ટ્રોમીટરનો ઉપયોગ કરે છે. તેનો ઉપયોગ બેરિયમની ટ્રેસ માત્રાને માપવા માટે થઈ શકે છે.
4. આયન ક્રોમેટોગ્રાફી: આ પદ્ધતિ પાણીના નમૂનાઓમાં બેરિયમના વિશ્લેષણ માટે યોગ્ય છે. બેરિયમ આયનો આયન ક્રોમેટોગ્રાફી દ્વારા અલગ અને શોધી કાઢવામાં આવે છે. તેનો ઉપયોગ પાણીના નમૂનાઓમાં બેરિયમની સાંદ્રતાને માપવા માટે કરી શકાય છે.
5. એક્સ-રે ફ્લોરોસેન્સ સ્પેક્ટ્રોમેટ્રી (XRF): આ એક બિન-વિનાશક વિશ્લેષણાત્મક પદ્ધતિ છે જે નક્કર નમૂનાઓમાં બેરિયમની શોધ માટે યોગ્ય છે. એક્સ-રે દ્વારા નમૂનાને ઉત્તેજિત કર્યા પછી, બેરિયમ પરમાણુ ચોક્કસ ફ્લોરોસેન્સ ઉત્સર્જન કરે છે, અને બેરિયમની સામગ્રી ફ્લોરોસેન્સની તીવ્રતાને માપવા દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે.
6. માસ સ્પેક્ટ્રોમેટ્રી: માસ સ્પેક્ટ્રોમેટ્રીનો ઉપયોગ બેરિયમની આઇસોટોપિક રચના નક્કી કરવા અને બેરિયમની સામગ્રી નક્કી કરવા માટે કરી શકાય છે. આ પદ્ધતિનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે ઉચ્ચ-સંવેદનશીલતા વિશ્લેષણ માટે થાય છે અને તે બેરિયમની ખૂબ ઓછી સાંદ્રતા શોધી શકે છે. બેરિયમ શોધવા માટે ઉપરોક્ત કેટલીક સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાતી પદ્ધતિઓ છે. પસંદ કરવાની ચોક્કસ પદ્ધતિ નમૂનાની પ્રકૃતિ, બેરિયમની સાંદ્રતા શ્રેણી અને વિશ્લેષણના હેતુ પર આધારિત છે. જો તમને વધુ માહિતીની જરૂર હોય અથવા અન્ય પ્રશ્નો હોય, તો કૃપા કરીને મને જણાવો. બેરિયમની હાજરી અને સાંદ્રતાને ચોક્કસ અને વિશ્વસનીય રીતે માપવા અને શોધવા માટે આ પદ્ધતિઓનો પ્રયોગશાળા અને ઔદ્યોગિક કાર્યક્રમોમાં વ્યાપકપણે ઉપયોગ થાય છે. ઉપયોગ કરવાની ચોક્કસ પદ્ધતિ નમૂનાના પ્રકાર પર આધાર રાખે છે જેને માપવાની જરૂર છે, બેરિયમ સામગ્રીની શ્રેણી અને વિશ્લેષણના ચોક્કસ હેતુ.